Het ministerie van VWS heeft afgelopen week een voor Nederland ongekende prestatie geleverd met een innovatief traject om te komen tot een app die de GGD kan helpen om contacten van coronapatiënten sneller en beter op te kunnen sporen [1]. Wij willen allereerst onze complimenten uitspreken voor iedereen die hier dag en nacht aan heeft gewerkt. We denken dat dit een aanzet is tot een model dat in de toekomst, zij het onder minder hoge druk, bij beoordeling van technologische oplossingen tot een optimale samenwerking kan leiden tussen overheid en maatschappij.
De aanpak waarbij het publiek mee kon kijken is uitermate goed geslaagd. De livestream en het beschikbaar maken van de afzonderlijke pitches is door de Code for NL community zeer gewaardeerd. Niet eerder hebben wij de mogelijkheid gehad zo actief aanwezig te zijn bij een ICT-project van de overheid. En met succes: enkele honderden experts uit verschillende vakgebieden keken het hele weekend mee en voerden direct controles uit op alles wat er gezegd werd, en op de broncode die in de loop van het weekend beschikbaar kwam.
Voorop staat dat het Ministerie onder hoge tijdsdruk enorm veel heeft gerealiseerd. De vraag is echter of bij een IT-traject, dat een dermate grote impact gaat hebben op de Nederlandse samenleving, de gekozen snelheid niet nadelig heeft uitgepakt. Partijen die hebben gereageerd op de tender konden maar beperkt inzicht geven in hun ideeën en de beoordeling door experts was, mede hierdoor, ongestructureerd en op basis van onvolledige gegevens en aannames. Sommige app-leveranciers voelden zich door de tijdsdruk genoodzaakt zich terug te trekken uit het proces. Het is belangrijk deze signalen mee te nemen in het verdere proces en volgende trajecten.
Door alle publieksvragen op het gebied van openbaarheid van de code zien we dat Open Source een belangijk onderdeel geworden is van de beoordeling van de applicaties. Dit leidde tot diepgaande discussies binnen de Code for NL community (en daarbuiten) en leverde uitgebreide analyses en aanbevelingen [2][3][4] en [5] op. De experts uit de community hebben goed in beeld wat de verschillende apps doen, maar ook welke essentiële grondbeginselen ontbreken. Er zijn al fouten en security-issues ontdekt in de broncode van een aantal apps en een deel hiervan is vervolgens ook door de media opgepakt. Dit geeft de zeven app-ontwikkelaars de mogelijkheid de problemen vroegtijdig op te lossen, wat weer bijdraagt aan het vertrouwen. Wij roepen het Ministerie van VWS dan ook op de open samenwerking voort te zetten en een werkwijze te vinden waarin de aanbevelingen en gevonden gebreken vanuit de experts en de samenleving meegenomen worden in de verdere aanpak. We denken dat de aanpak zoals dit weekend voor meer IT-projecten bij de overheid kan werken. Uiteraard is er ruimte voor verbetering, maar de richting is goed en de motivatie is er.
De Veilig Tegen Corona-coalitie [6], waar Code for NL deel van uit maakt, sprak zich vorige week duidelijk uit over de eisen die gesteld moeten worden aan applicaties die een dermate grote impact hebben op de mogelijkheid om burgers te volgen. De enige wijze om dit doorlopend te controleren vanuit de maatschappij is wanneer dergelijke applicaties, vanaf de start, open source beschikbaar zijn onder een daarbij geschikte open licentie. Code for NL gelooft erin dat publiek geld moet leiden tot publieke code, zoals onlangs in een kamerbrief is voorgelegd [7]. Wij steunen de Standard for Public Code [8] als geschikte richtlijn om de openheid van applicaties te toetsen.
Wij willen benadrukken dat wij nog niet overtuigd zijn van de doelmatigheid van een app. Er is nog steeds veel discussie met betrekking tot het gestelde doel. Daarnaast is ook nog niet duidelijk hoe de overheid kan garanderen dat de app en de eventueel verzamelde data niet (in de toekomst) oneigenlijk kan worden gebruikt. Vooralsnog zien wij verdeeldheid en zullen een hoop mensen geen app willen gebruiken.
Gedurende de appathon werd het in ieder geval duidelijk dat de gebruikerswensen van de GGD [9] conflicteren met de eisen die opgenomen zijn in de uitvraag met betrekking tot het verwerken van persoonsgegevens. Wij adviseren het ministerie dan ook om niet nu te kiezen voor een van de zeven Appathon oplossingen. Maar om op basis van de inzichten uit de afgelopen week eerst te onderzoeken in welke mate een app effectief kan zijn bij de ondersteuning van het contact-onderzoek door de regionale GGD’s. Scherp, op basis van de uitkomst van dit onderzoek en inzichten uit de gepreseneerde oplossingsrichtingen, de eisen en gewenste functionaliteit van een mogelijke app aan.
Code for NL ondersteunt de overheid bij de digitale transformatie. Wij zijn een netwerk van ontwikkelaars en ontwerpers die samenwerken in een open en inclusieve omgeving waar ruimte is voor (vaak diep-technisch inhoudelijke) discussies. Bij Code For NL heerst de ‘doen’-mentaliteit; wij stimuleren mensen om samen te werken en door te pakken. Wij bieden daarvoor de ruimte, maar ook de mogelijkheid stemmen gehoord te laten worden.
dit document is gemaakt met etherpad en tot stand gekomen met inbreng van spontane deelnemers aan de Code For NL #corona-apps kanalen